Toplum olarak bildiğimiz, bilmediğimiz her konuda konuşuruz. Belki sadece bizim ülkemize mahsustur kahvehanelerde hükümet kurup, hükümet yıkmak. Ama insan bildiği konuda konuşmalı değil mi sadece? Bilmediği konuda kesinlikle konuşmamalı ya da o konuyu araştırıp, sonra doğru bildiklerini anlatmalıdır.

Kedinin ulaşamadığı ciğere mundar demesinden yola çıkarak insan da elinin ulaşmadığı / ulaşma imkânının bulunmadığı, gücünün yetmediği konularda eleştirinin dayanılmaz çekiciliğine bırakıverir kendini. Kendisinin dar bir dünyası vardır ve ergenler gibi dünyanın sadece kendi etrafında döndüğünü düşünür. Bu nedenle kendi düşüncesine (yakın bile olsa) uymayan düşünceleri sadece eleştirir. Mevcut durumu değiştirme kudret ve azmini kendinde göremeyenlerin işidir amansızca eleştirmek. Bazıları doğuştan muhalefet ruhludur zaten. Ne yapsanız da olumsuz bakacak, hiçbir şeyin onun yanında kıymeti harbiyesi olmayacak.

Bu yazıdan eleştirinin kötü olduğu sonucunu çıkarmayalım. Yerine göre eleştiri insana büyük fayda sağlayabilir. Zira yapıcı eleştiriler insanları geliştirir. Bir de insanın kendi yaptığı bir işi hep doğru yaptığını düşünmesi onun eleştiriye ihtiyacını bir kat daha artırmaktadır. Böyle bir durumda başka biri olayın farklı boyutunu da düşünmesi gerektiğini söyleyerek o kişiye karşı yapıcı eleştiri de bulunabilir. Zira ben bir proje hazırlayınca arkadaşlarıma da “Burada eksiklikler, olumsuzluklar nelerdir, eleştirel gözle bir de siz bakın” diye sorma gereği hissediyorum. Gelen cevaba göre değiştirmem gerekenleri değiştiriyorum.

Ülkenin geleceğini kötü gören bir insanın bulunduğu şartları değerlendirip iyi şeyler yapması lazım gelmektedir. Seçimde bir oy dahi atmayan insanın bu ülke kötüye gidiyor demesi boş laftan ibarettir. Ben böyle insanlar tanıyorum. Bunu yapmak yerine iyi, doğru, güzel bilinen yolda yürürsün, oy kullanırsın, belirli sosyal gruplara katılırsın ve kendince bir çaba içinde olursun. Karanlığa küfretmektense mum yakmayı başarmalıyız. Eleştirdiğin, kötü gördüğün durumdan daha iyisini yapmaya çalışırsan eleştirinin bir anlamı olur. Diğer türlü konuşursun ama dinleyen olmaz.

Bir kişinin herhangi bir konuda sorumluluğu ne kadar az ise o derece rahat eleştiride bulunur. Çünkü sırtında yumurta küfesi yok, nalına mıhına vurur. “Ben olsam şöyle yapardım, bunlar yanlış yapıyor” der. Hâlbuki böyle yapanlar genelde hiçbir sorumluluk almayarak toplumda sorumsuzluk örneği sergilerler. İnsan ne kadar sorumluluk alırsa eleştirisi o kadar dikkate alınır. Belli bir sorumluluk alan, taşın altına elini tereddütsüz koyan insanlar sayesinde gelecek daha güzel gelecek.

İnsan, 20 kitap yazmış birini yazdığı konuda acımasızca eleştirebiliyor. Hiç kitabını okudun mu diye sormaya kalksan, cevap “hayır”  olacaktır. O zaman o adam hakkında nasıl fikir sahibi oluyorsun? Oradan buradan duyarak doğru-yanlış her türlü bilgiyi kabul edersin de niye zahmet edip bir kitabını okumazsın?

İyi bir işle uğraşan insanların da devamlı eleştirildiği görülmektedir. Böyle bir durumda kişi iyi bir iş yaptığından eminse yapılan eleştirileri kulak arkası etmelidir. Duymamalı, ciddiye almamalıdır. Çünkü her eleştiriye cevap verilecek olursa bazen insan başka hiçbir işi yapamaz duruma gelir.

Bilmediğimiz konuda haddimizi bilerek sessiz kalabilme erdemliliği gösterebilmek ve olaylara karşı makul, mantıklı, yapıcı eleştiri yapabilmek ümidiyle…

Hoşçakalın.