İnsana yaptıkları sorulacağı için çok daha dikkatli davranmak durumunda kalıyoruz. Ne kadar güzel…Eğer yaptıklarımız yanımıza kâr kalsa elimizin altındakileri ezmekte bir beis görmeyiz. Ama ahlak buna müsaade etmez. Biz bu ahlakın temsilcileri olmak durumundayız.

Herkes yaptığının bir gün karşısına çıkabilme ihtimalini düşünmek zorundadır. Bir yerde belirli bir süre kalan birinin işi bittiğinde giderken kalanlarla helalleşmesi gerekmektedir. Bu helalleşme son anda prosedür olarak yapılmamalı insan o helalleşmeye yaşadığı her an hazır olmalıdır. “Hakkımı helal etmiyorum” sözünün altında ne kadar acı, zulüm, ne kadar haksızlık var kim bilir…

Adalet duygusunu zedeleyenler de bir gün o adalete muhtaç olurlar. Hakkın kendisine telim edilmesini isteyen kişi de haksızlık yapmamalıdır. Bu sebeble mümkün mertebe adaletten ayrılmamalı kimsenin hakkına göz dikmemeliyiz.

Konuyla ilgili çok güzel bir olay anlatılır. Zamanın birinde Kanuni Sultan Süleyman karıncaların bürüdüğü bir ağacı kesmek için Şeyhulislam Ebussuud Efendi’ye bir mektup yazar ve konuyu ona sorar:

-     Dırahta ger ziyan etse karınca / Ziyanı var mıdır anı kırınca

(Eğer karınca ağaca zarar verirse, ağacı kurutursa, karıncayı yok etmenin günahı var mıdır?)

Ebussuud efendi aynı şekilde cevap verir:

-     Yarın hakkın divanına varınca / Süleyman’dan hakkın alır karınca!

Bu öreğin çok anlamlı olduğunu düşünüyorum. Bizim ecdadımız, bir karıncayı incitmemeye, kalp kırmamaya ve kul hakkı yememeye azami dikkat atmiş. Torunları olarak bizler de onlara laık insanlar olmalıyız.

Burada iki kuruşluk menfaat için yarın vicdan azabı çekeceğimiz durumlardan uzak durmalıyız. Geçici menfaatler bir teneke zehirin içindeki bir kaşık baldır. Başta tatlı gelir insana ama sonra zararını mutlaka görür.

Yazımı çok güzel başka bir hikaye ile sonlandırıyorum.

Abbasi halifelerinden Harun Reşid, sarayın bahçesindeki bir gül fidanını çok beğenir. Harun Reşid, Yaprağı, kokusu, görünüşüyle dikkatini çeken bu gülü özel bakıma alması için bahçıvana emir verir.

Bahçıvan üzerine titremeye başlar gülün. Ne var ki, sakınan göze çöp batar derler ya. Aynen öyle olur. Bir sabah bahçıvan gelip bakar ki, gülün dalına konan bir bülbül, ne kadar yaprak varsa hepsini gagalayarak yere düşürmüş. Tek yaprak bırakmamış gülün başında... Korku içinde koşar halifeye:

- Sultanım der, üzerine titrediğimiz gülün yapraklarını bir bülbül gagalayarak yere dökmüş, tek yaprak bırakmamış gülün başında... Harun Reşid, telaş etmeden cevap verir:

- Üzülme efendi üzülme, der. Bülbülün yaptığı yanına kalmaz!

Rahat bir nefes alan bahçıvan işine döner. Bir gün bakar ki, bir yılan yaprakları düşüren bülbülü yakalamış, yutmak üzere, otların arasında kayıp gidiyor. Heyecanla yine halifeye gelir:

- Sultanım der, bülbülü bir yılan yakalamış, yutarken gördüm.

Sultan yine telaşsız:

- Merak etme efendi der, yılanın yaptığı da yanına kalmaz!

Bahçıvan yine işine döner... Bir ara bahçede çalışırken otların arasında yılanı görür. Hemen elindeki küreğiyle darbe üstüne darbe indirerek yılanı orada öldürür. Sevinçle geldiği halifeye durumu anlatır:    

- Sultanım der, bülbülü yakalayan yılanı ben de bahçede otlar arasında yakalayıp küreğimle öldürdüm. Harun Reşid yine sakin:

- Bekle efendi bekle der, senin de yaptığın yanına kalmaz! Nitekim çok geçmez bahçıvan hatalar yapar. Yakalayıp halifenin huzuruna çıkarırlar. Cezalandırılmasını isterler. Halife emrini verir.

- Atın bunu zindana! Hemen yaka paça zindana doğru götürürken geriye dönen bahçıvan şunları söyler:

- Sultanım der, bülbülün yaptığı yanına kalmaz dediniz, onu yılan yuttu. Yılanın yaptığı yanına kalmaz, dediniz, onu da ben öldürdüm.

Şimdi benim yaptığım da yanıma kalmıyor, sen zindana attırıyorsun. Herkesin yaptığı yanına kalmıyor da seninki mi yanına kalacak? Demek sana da bir yapan çıkacak... Öyle ise gel sen bana yapma ki bir başkası da sana yapmasın!

Harun Reşid, doğru söyledin bahçıvan, diyerek:

- Bırakın bahçıvanı, çiçekleri sulamaya devam etsin! Derler ki:

- Sultanımız, yaptığı yanına kalır!

- Hayır der, kimsenin yaptığı yanına kalmaz. En ağır şekliyle ahirette ödemeye tehir edilir. Ama gafil insanlar bunun farkına varamaz da, yaptığı yanına kaldı sanırlar!

Evet, Kimsenin yaptığı yanına kalmaz. Bunda hiç şüpheniz olmasın. Yanına kaldı sanılanlar daha ağırıyla ahirette ödemeye tehir edilirler. Ne var ki, gafil insanlar bunun farkına varamaz da yaptığı yanına kaldı sanırlar.