ETON KOLEJİ

Bir okul düşünün, ülke yönetimine gelenlerin çoğu orada yetişsin. Ülke entelektüellerinin tamamına yakını oradan mezun olsun. Sanatçılar, yazarlar, kültür adamları, bürokratlar…

Ülkeyi yöneten başbakanlardan 20 tanesi bu lise mezunu olsun.

Dünyanın en ünlü okullarından birinden bahsediyorum: Eton College.

Tarihi derinlikleri olan bir okul. Bir kasabada açılmış ve yatılı olarak eğitim vermiş, vermeye devam eden bir okul. Bu okulda yetiştirilenler marifetiyle dünyanın dört bir yanında egemenlik kuran emperyalist düşünceli ülke İngiltere’deki bir okul.

Okulun yetiştirdiği insanlar dünyaca tanınan bilinen insanlar olunca ünü de dört bir yana ulaşmış. Yetiştirdiği ilk başbakan Robert Walpole ve en sonuncusu Boris Johnson olmuş.  

Neredeyse 600 yıllık bir tarihi geçmişe sahip. En ünlü siyasetçileri yetiştirmiş ve yetiştirmeye devam ediyor.

Eton, 600 yıl önce kurulmuş olsa da devlet okulu. Eton’un kurucusu İngiltere Kralı VI. Henry’ydi. Okul, Windsor Kalesi’nin kraliyet ikametgâhına çok yakınında bulunmaktaydı. Henry, okulla yakından ilgilendi. Bu kraliyet bağlantısı sayesinde soyluların tamamı Eton College’i kucaklamaya başladı. Haliyle okula kayıt yaptırabilenler ya kraliyet ailesinin ya da soyluların çocukları oluyordu. Yine de öğrencilerin hiçbirine kolaylık sağlanmıyordu. Şartlar herkes için aynıydı, torpil gibi davranışlar gündeme hiç gelmedi.

Bu okulda öğrenciler her gün sabah 5’te uyandırılıp duaya götürülürdü. Dua akabinde sabah saat 6’da dersler başlayıp akşam 8’e kadar devam ederdi. Bu uzun eğitim saatinde sadece bir saatlik oyun molası ve yemek arası vardı. Aynı zamanda okul, Noel döneminde ve yazın 3 hafta olmak üzere yılda sadece iki kere tatile giriyordu. Bugün de hala benzer bir program uygulanmaya devam ediyor.

Böyle bir okul düşünebilir misiniz günümüz Türkiye’sinde.

Yatılı. Sadece erkek öğrenciler. Sabah namazı ve dua ile güne başlanan bir okul.

Durun hemen karar vermeyin. Böyle şey mi olur da demeyin. Vardı tarihte, üstelik bizim geçmişimizde. Şimdi merak ettiniz değil mi? Madem öyle bu güzel örneği hemen söyleyelim ki bunun olabileceğini ve olduğu zaman da nice başarılara imza atıldığını görüp eğitim sistemimiz üzerinden yorumlayabilelim.

İsterseniz Mütefekkir, Gazeteci-Yazar Mehmed Şevket Eygi’nin konuyla ilgili kaleme aldığı yazısından istifade edelim. 1939’da Zonguldak Ereğli’nin bir köyünden Galatasaray Lisesi’ne gelip okuyan birisi. O dönem ismi Galatasaray Mektebi. Eygi’ye göre, o dönemdeki Galatasaray Lisesi bugünkü İmam-Hatip okullarından daha dindardı:

Galatasaray Lisesi’nde, Müslüman öğrencilerin beş vakit namazı, çinili mihraplı, minberli altı yüz kişilik okul camiinde, okulun resmî imamının ardında cemaatle kılmaları mecburî idi.

Galatasaray Lisesi’nde, Osmanlının son devir büyük İslam âlimlerinden Hacı Mehmed Zihni Efendi sarığı ve cüppesiyle ve başka nice kıymetli ulema din dersi okutuyordu.

Galatasaray Lisesi, Amerikan misyonerlerinin Osmanlı Hilafetini ve devletini yıkmak için kurmuş oldukları Robert Kolej’e karşı, İslam’ı ve Osmanlı’yı ayakta tutmak için kurulmuştur.

Vaktiyle Galatasaray Lisesi, edebiyat ve sosyal kültür sahasında üniversitelerle boy ölçüşecek yüksek bir seviyede idi…

Osmanlı’nın Galatasaray’ı, İngiliz’in Eton Koleji ayarında güçlü bir mektepti.

Şimdi yeniden Eton’a dönelim. Eton College’e kayıt yaptırabilmek için çok zeki olmanız gerekiyor. Öğrenciler arasında rekabet ortamı yaratıldığından okula adımını atan öğrenci, her zaman daha iyisi olmak için çalışmaya başlıyor. Zaten iyi bir eğitim alan mezunlar, ilerleyen yıllarda geniş referansları nedeniyle iş hayatında ön plana çıkıyor.

Eton College tarih boyunca kendi mezunlarından başka hiç kimseyi öğrenci ya da öğretmen olarak kabul etmedi. Okula giriş sınavı oldukça zordu. Ancak bu sınavları geçenler de yine Eton College mezunu insanların çocuklarıydı. Bu durum okulu daha çekici hale getirdiği için ülkenin tüm yeteneklerinin ilgisi Eton’a çevrildi.

Benzer şekilde bu okulda öğretmen olmak da çok zordu. Okula öğretmen olarak alınan kişilerin iyi bir akademik başarısının olması yetmiyordu. Yine Eton College mezunu olmaları beklenmekteydi. Bu durum 2002 yılına kadar devam etti.

2002 yılında reform yapıldığı ve artık liyakatin kökenden daha önemli olduğu vurgulandı. Eton College’in sistemi, öğrencileri yüksek standartlı işler üretmeye teşvik etmek üzerine kuruludur. Bir öğrenci herhangi bir konuda üstün başarı gösterdiğinde anında ödül kazanır. Eğer okulunu yarışmalarda en iyi şekilde temsil etmişse fotoğrafı ve bilgileri direkt arşivlere girer. Öğrencilerin resim, müzik, heykel, şiir gibi sanatsal çalışmaları fonlarla desteklenir. Başarılı öğrencilerin, araştırmaları ve deneyleri için gereken paranın tamamı okul tarafından karşılanır.  Bu durum ise öğrencileri daha fazla çalışmaya ve başarılı olmaya teşvik eder.

İngiltere’yi İngiltere yapan elitlerin büyük çoğunluğu Eton mezunudur. Burada okuyan ya da mezun olanların yürüyüşünden yemek yemesine, konuşmasından duruşuna kadar her şeyi çok farklıdır. Çünkü bu insanlar küçük yaştan itibaren zariflik, şıklık ve Eton kültürü ile yoğurulurlar. Okuldan sonra da çoğu mezun ya siyasette ya da prestijli bir işte kolayca kendine yer bulur. Okuldan sonra öğrenciler ya Oxford ya da Cambridge gibi ülkenin köklü üniversitelerine giderler.

Eton College’de ders müfredatı sadece pozitif ve sosyal bilimlerden oluşmuyor. Okulun öğrencileri her yıl en az dört adet kendilerinin yazıp, rol aldığı tiyatro oyunu oynuyorlar. Okulda büyük bir ana tiyatro binasının yanı sıra iki adet drama stüdyosu bulunmaktadır. Öte yandan okulun, sadece müzik için ayrı binası var. Tüm bunların dışında Eton College, 200 dönümlük oyun ve sosyal tesis arazisine sahiptir. Öğrenciler futboldan hokeye, tenisten atletizme kadar sayısız spor dalında kendilerini geliştirme imkânı bulurlar.

Eton College’den 20 başbakanın yanı sıra George Orwell, Aldoux Huxley gibi ünlü yazalar, Thomas Gray gibi şairler ve Keynes gibi ünlü iktisatçılar da bu okulun mezunudur. Öte yandan İngiltere, Belçika, Romanya, Kuveyt, Nepal, Hindistan, Tayland hanedanlarının prens ve kralları arasında da Eton mezunu vardır.

İlginç değil mi? Şimdi aynı şekilde bir okul Türkiye’de açılsa ne olur, düşündünüz mü?

Böyle bir okul çok zeki öğrencilerin yerleştiği, okuyan, düşünen, yazan, üreten, yenilikçi, icat etme düşüncesiyle bilgi edinen ve kullanan kimseler olacak.  Bununla yetinmeyecekler, resim, müzik, şiir, edebiyat gibi sanatsal çalışmaların yoğunlaştırıldığı ve İslam ahlakı ve kültürüyle yoğrulduğu sabah namazını cemaatle kılıp dua ile derslere başlayan bir okul… Ders müfredatı sadece pozitif ve sosyal bilimlerden ibaret olmayan, insani duygu ve davranışların öncelikli olduğu bir eğitim...

Öğrencilerinin sinema ve tiyatro oyunculuğu, senaryo ve yazarlık, hitabet ve sunuculuk gibi birçok alanda boy gösteren okul…

Devletin işlerini deruhte edecek bilgi ve beceri kazanmış öğrencilerin yetiştiği bir okul…

Zor mu?

İmkânsız mı?

Yapılmışın yeniden kurgulanması daha kolay olacaktır.

Ülkenin en büyük problemi eğitimdir. Eğitim meselesi çözülürse geleceğe yürüyüşümüz daha emin adımlarla olacaktır.

İlgilisine not: Galatasaray Lisesi camii şu anda kapalı spor salonu olarak kullanılmaktadır. Konferans salonunun altındadır. Çini mihrabı kontrplakla örtülmüş, üzeri boyanmıştır. Minberi 1924’de vandalca parçalanmıştır. (Galatasaray Lisesi Camii 1924’e kadar açık kaldı, o tarihte kapatıldı, izci salonu, sonra depo, en son kapalı spor salonu yapıldı.)